काठमाडौँ । बर्दिया राष्ट्रिय निकुञ्जका वन्यजन्तुले परम्परागत बालीलाई क्षति पुर्याउन थालेपछि बर्दिया मधुवनका किसानहरू वैकल्पिक खेतीको रुपमा बेसार खेतीतर्फ आकर्षित भइरहेका छन् ।
पहिले धान, मकै, गहुँ र तोरीजस्ता परम्परागत बाली लगाउँदै आउनुभएका मधुवन नगरपालिका–१ कैलासीका किसान नयाँराम सुनारले विगत चार वर्षदेखि बेसार खेती गर्न थाल्नुभएको छ । धान, मकै, गहुँ र तोरीजस्ता बाली भित्र्याउने बेलामा वन्यजन्तुले ठुलो क्षति पुर्याउने गरेकोले वैकल्पिक खेतीतर्फ लाग्नुपरेको सुनारले बताउनुभयो । पहिले एक क्विन्टल अन्नबाली भित्र्याउनसमेत गाह्रो हुने गरेको सुनाउँदै उहाँले हात्ती, गैँडाजस्ता वन्यजन्तुले खेतमा पस्दा अन्नबाली पूरै नष्ट गरिदिने गरेको बताउनुभयो ।
तर बेसार वन्यजन्तुले नखाने भएकाले अहिले क्षति पनि नभएको र राम्रो आम्दानीसमेत हुन थालेको सुनारको भनाइ छ । उहाँका अनुसार हात्ती र गैँडाजस्ता जनावरले खेत कुल्चिए पनि बेसार नोक्सान हुँदैन ।
मधुवनकै अर्का किसान नरेश चौधरी पनि अहिले बेसार खेतीमा रमाइरहनुभएको छ । वन्यजन्तुको डर बिना खेती गर्न पाउँदा धेरै सजिलो भएको जनाउँदै उहाँले बेसारबाट राम्रै आम्दानी गर्न सकिएको बताउनुभयो । खेतीमा लाग्ने खर्च पनि कम हुँदा परम्परागत अन्नबालीले भन्दा बेसारले बढी आर्थिक फाइदा दिन थालेको चौधरीको भनाइ छ ।
बर्दियामा प्रत्येक वर्ष निकुञ्जका वन्यजन्तुबाट अन्नबालीमा ठूलो क्षति हुने गरेको छ । बेसार, कागती र अन्य जडीबुटी खेतीले वन्यजन्तु र मानवबीचको द्वन्द्व न्यूनीकरण गर्न सहयोग पुग्ने विश्वास लिइएको छ । यी बालीहरूले किसानको आर्थिक अवस्था सुधार्नुका साथै खेतीप्रति थप रुचि जगाएको पाइएको छ ।
बेसार खेतीले पारिवारिक आम्दानीमा ठूलो सुधार ल्याएको किसानहरुको भनाइ छ । बेसार खेतीबाट प्रत्येक वर्ष एक देखि दुई लाख रुपियाँसम्म आम्दानी भइरहेकोले यसले घर खर्चदेखि बालबालिकाको पढाइसम्म सहज बनाएको मधुवन १ का अर्का किसान सुनीता सुनारले बताउनुयो ।
किसानहरूलाई प्राविधिक ज्ञान, आवश्यक उपकरण र बजारसम्मको पहुँच उपलब्ध गराउन सकेमा वन्यजन्तुबाट हुने अन्नबाली क्षति न्यून गर्न सकिने मात्र नभई ग्रामीण क्षेत्रका कृषकहरूलाई आर्थिक रूपमा सुदृढ बनाउन सकिने उहाँको भनाइ छ । वन्यजन्तु र मानवबीचको द्वन्द्व कम गर्न र वातावरणमैत्री खेतीको प्रवर्धन गर्न, बेसार र कागती जस्ता बालीहरू भविष्यका लागि उत्कृष्ट समाधान बन्न सक्ने कृषि विज्ञहरूले विश्वास छ । गोरखापत्र