काठमाडौं, कात्तिक ४
पाँच दशकअघि निर्माण भएको पृथ्वी राजमार्ग अहिले स्तरोन्नति भइरहेको छ। पर्यटन राजधानी पोखरालाई काठमाडौं र पूर्वी नेपालसँग जोड्ने यो मुख्य राजमार्गको विस्तारमा भएको ढिलाइले आम नागरिक, पर्यटक र स्थानीय अर्थतन्त्रमा प्रत्यक्ष असर पारेको छ।
८० किलोमिटरको यो सडक आँबुखैरेनीदेखि पोखरासम्म पूर्व र पश्चिम गरी दुई खण्डमा विस्तार भइरहेको छ। हाल पश्चिम खण्डको भौतिक प्रगति ६२ प्रतिशत पुगेको छ भने पूर्वी खण्ड ८६ प्रतिशत सम्पन्न भइसकेको छ।
पश्चिम खण्ड : घरटहरा र पोल नहट्दा ढिलाइ
पश्चिम खण्डमा २०७८ जेठमा सम्झौता भए पनि चिनियाँ निर्माण कम्पनी यनहुई काइयुयान हाइवे एन्ड ब्रिज कन्स्ट्रक्सनले तीन महिनापछि मात्र काम सुरु गरेको थियो। लागत सात अर्ब ४० करोड ४६ लाख रहेको यस खण्डको म्याद २०२५ डिसेम्बर ३१ सम्म कायम छ।
हाल निर्माण कार्यले गति लिएको भए पनि संरचना हटाउने, बिजुलीका पोल सार्ने, र मुआब्जा वितरणमा ढिलाइजस्ता समस्या अझै बाँकी छन्। पोखरा–मुग्लिन सडक आयोजनाका इन्जिनियर अनन्त बरालका अनुसार कास्की खण्डमा ३८ पोल र दुई ट्रान्सफर्मर अझै नहटाइएका छन्।
विजयपुर, सेती क्षेत्र, विमानस्थल आसपास र कुँडहर क्षेत्रमा सयौं पोल स्थानान्तरण गर्नुपर्ने कार्य बाँकी छ। तनहुँको कोत्रेदेखि पोखरासम्म २०७ वटा संरचना हटाउन निर्णय भए पनि केही अझै यथावत् छन्।
पुल निर्माणमा प्रगति
पश्चिम खण्डमा १३ पुलमध्ये ११ वटा निर्माण भइसकेका छन्। बाँकी पुलहरूमध्ये विजयपुरको पुल गडर राख्ने तयारीमा पुगेको छ, जसका लागि भारतबाट क्रेन मगाइएको छ।
सेती नदीमाथि बन्ने दुई सिग्नेचर पुल (चार लेन) को निर्माण सुस्त गतिमा छ। साढे १९० मिटर लामो यी पुलको म्याद भदौमा सकिएपछि बैशाखसम्म थप गरिएको हो। ठेक्का रसुवा कन्स्ट्रक्सनले २०७९ साउनमा भ्याट बाहेक ९४ करोडमा पाएको थियो।
सडक चौडाइको हिसाबले पोखरा, दुलेगौंडाजस्ता क्षेत्रहरूमा ४६ मिटर, जामुने–कुम्ले खण्डमा १८ मिटर, र अन्य क्षेत्रमा २३ मिटर फराकिलो सडक बनाउने योजना छ।
पूर्वी खण्ड : अन्तिम चरणमा
पूर्वी खण्ड (४१.४५ किमी) मा निर्माण कार्य लगभग अन्तिम चरणमा पुगेको छ। असोज मसान्तसम्म ८६ प्रतिशत भौतिक प्रगति पुगेको छ भने कालोपत्र, रंगरोगन र फिनिसिङका केही काम मात्र बाँकी छन्।
पूर्वी खण्डमा मादी नदीको पुल मात्रै बाँकी रहेको छ, जसको प्रगति ७२ प्रतिशत पुगेको छ। यो पुल छुट्टै ठेक्कामा दिइएको र म्याद असार १९ मा सकिएपछि थपको प्रक्रिया अघि बढाइएको छ।
यस खण्डमा १७ वटा पुलहरू निर्माण सम्पन्न भइसकेका छन्। ठेक्का चाइना कम्युनिकेसन कन्स्ट्रक्सनले २०७८ वैशाखदेखि छ अर्ब २१ करोड ३१ लाखमा लिएको हो।
निष्कर्ष
पश्चिम खण्डमा अवरोध हटाएर कामलाई तिव्रता दिइएमा चालु आर्थिक वर्षभित्र राजमार्गको स्तरोन्नति सम्पन्न हुने अपेक्षा गरिएको छ। पूर्वी खण्ड लगभग तयार भइसकेकोले केही अवशेष कामसँगै सञ्चालनमा आउने तयारी छ।
